Bir toplumun evren tasavvuru, düşünce sistemi ve dünyaya bakış açısını ortaya koyan atasözleri, kolektif bilincin somut yansımalarıdır. Söz konusu dil hazinesi, aynı zamanda içinde var olduğu kültüre mensup bireyin sosyal hayatını düzenleyen birtakım öğretileri zaman ve mekân ötesine taşıma gibi bir işleve de sahiptir. Bu çerçevede içinde bulunduğu kültürün kodlarını aktarma işleviyle gelecek nesillere, davranış biçimlerini de öğütlemektedir. Bu çalışmada, Türk atasözleri çağımız modern insanından sahip olması istenen 21. yüzyıl becerileri (yaratıcılık ve yenilikçilik, eleştirel düşünme ve problem çözme, iletişim, iş birliği) açısından incelenmiştir. Nitel araştırma desenlerinden durum çalışmasının kullanıldığı bu araştırmanın inceleme nesnesini, Nurettin Albayrak’ın Türkiye Türkçesinde Atasözleri adlı eserinden alınmış 18837 atasözü oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında doküman incelemesi, çözümlenmesinde ise içerik analizi kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda Türk atasözlerinde en çok eleştirel düşünme ve problem çözme becerisi üzerinde durulduğu tespit edilmiştir. Eleştirel düşünme ve problem çözme becerisini sırayla iletişim, iş birliği ve yaratıcılık becerileri izlemektedir.

Anahtar Kelimeler: Atasözü, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, iletişim, iş birliği.

DOI : 10.12995/bilig.9900 [HTML]

In the global economy of the 21st century, the production of information and technology and the process of its transformation into economic benefit have become the most important parameter in the relative distribution of power among states. Intending to have a larger share of the global economic pie, Turkey has been trying to conduct an efficient public diplomacy process. Turkish Polar Scientific Expeditions and Researches, which are conducted with national and international academic partnerships, are examined in the context of soft power and public diplomacy. The aim of this study is, as a successful public diplomacy case, to present the prospective contributions of these researches to Turkey’s soft power capacity from science diplomacy perspective.

Keywords: Science diplomacy, education diplomacy, public diplomacy, Turkish Polar Scientific Expeditions, soft power.

DOI : 10.12995/bilig.9902 [HTML]

Sebîlürreşâd dergisi ve bu dergide yazan isimlerin ortaya çıkardığı zengin külliyat, birçok tarihi ve sosyolojik çalışmaya kaynaklık etmektedir. Bu zengin külliyatın oluşmasına katkı sağlayan yazarlar hem dergideki yazıları hem de aksiyoner yaşamları bağlamında çeşitli çalışmalara konu edilmiş, birçoğunun müstakil birer biyografiye sahip olması sağlanmıştır. Derginin “Hindistan Muhabiri” olarak 1912 yılında Hindistan’a giden ve bölgede kaldığı yaklaşık iki yıl boyunca buradaki gözlemlerini aktardığı düzenli yazılar yazmış olan S. M. Tevfik’in, sahayla ilgili çalışmalarda mektuplarına en fazla atıf yapılan Sebîlürreşâd muhabiri olmasına rağmen, -çok zaman tam adı da dâhil olmak üzere- kim olduğu ve Sebîlürreşâd öncesi ve sonrasında nasıl bir yaşam sürdürdüğüne dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Bu makale, aslında XX. yüzyıl İslamcı matbuatının önemli bir aktörü ve emperyalizm karşıtı İran modernleşmesinin liderlerinden biri olan S. M. Tevfik’in çağına ilham veren bir düşünür, siyasetçi, stratejist ve teorisyen olarak şimdiye kadar farkına varılmamış biyografisini ve aksiyoner kimliğini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: S.M.T., S. M. Tevfik, Seyyid Muhammed Tevfik, Hemedanî, Hindistan Mektupları, Sebîlürreşâd, Pan-İslamizm.

DOI : 10.12995/bilig.9903 [HTML]

Uluslararası göçün göçmenler açısından ortaya çıkardığı en önemli sorunlardan birisi sosyal güvence konusudur. Nitekim ülkelerinden yurtdışına çalışmaya giden kişiler sosyal güvenlik mevzuatlarındaki katı kuralların etkisi ile ya tamamen sistem dışında kalmış ya da her iki ülke sisteminin de parçası olmuşlardır. Bu sorunun çözümlenmesi açısından ülkeler iç hukuk sistemlerinin yanında ikili sosyal güvenlik sözleşmelerini devreye sokmaktadırlar. Türkiye ile Orta Asya Türk Cumhuriyetleri arasında yaşanan insan hareketliliği de yıllar içinde kümülatif olarak artmıştır. Bunun sonucunda gerçekleşmesi gereken sosyal güvence iş birliği ise henüz yeterli seviyede değildir ve bazı adımların atılması gerekmektedir. Mevcut durumda Azerbaycan ve Kırgızistan ile onaylanmış olan ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri bulunmaktadır. Ancak uygulama noktasında sıkıntılar yaşanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Sosyal güvenlik, ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri, uluslararası göç, emeklilik, iş birliği, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri.

DOI : 10.12995/bilig.9904 [HTML]

Bu çalışmada 1924-1927 yılları arasında Sovyetler Birliği’nin Kırgızistan’daki politik eğitim faaliyetlerini ve Kahrolsun Cehalet Derneği’nin faaliyetlerini araştırmak amaçlanmıştır. Araştırmada doküman analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Bu tekniğe uygun şekilde öncelikle Kırgızistan Devlet Arşivi Müdürlüğü’nden (TSGA) gerekli izinler alınarak bahsi geçen döneme ait eğitimle ilgili belgeler toplanmış, literatür temelinde yorumlanmıştır. Sovyetler Birliği’nin ilk on yılı Sovyet ideologlarının Sovyet felsefesinin şekillenmesinde etkin bir şekilde rol oynadığı bir dönem olmuştur. Eğitim ve politika birleştirilerek, politik eğitim şeklinde tüm Sovyet topraklarında uygulanmıştır. Eğitim, Sovyetler Birliği için Sovyet vatandaşının ortaya çıkarılmasında bir araç olmuştur. Kırgız halkının değişim ve dönüşümü özel olarak yetiştirilen Kırgız eğitimcileri ile sağlanmaya çalışılmıştır. Tüm Kırgızistan topraklarında diğer yerlerde olduğu gibi topyekûn bir eğitim faaliyeti başlamış, bütün eğitim giderleri Merkezî Politik Eğitim Komisyonu tarafından karşılanmıştır. Kiril Alfabesini bilmeyen ve okuyamayan insanlara Sosyalist Sovyet ideolojisini anlatmanın mümkün olmadığı anlaşılarak, eğitim bütün Kırgız topraklarında öncelikli konu olarak kabul edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Politik eğitim, sosyalizm, Kırgız kültürü, Sovyet vatandaşı, propaganda.

DOI : 10.12995/bilig.9905 [HTML]

Ey, Dünye Ey romanı 1916 yılında yaşanan olaylarla ilgili belgeler dikkate alınarak yazılmıştır. Çarın sömürme siyasetiyle Kazak erkeklerin askere alınması sırasındaki yaşanan katliamlar, halkın bu baskı ve şiddet karşısında canını kurtarmak için yaptığı göç, bu göç sırasında yaşadığı meşakkat ve acı ile 1917 yılında gerçekleşen Bolşevik İhtilali ve geriye dönüş maceraları ile Kazakistan’da Bolşevik İhtilali'nden sonra 1991 yılına kadar yaşanan olaylar anlatılmıştır. Yazar çok geniş bir zaman diliminde çok geniş bir coğrafyada yaşanan olayları roman edebi türünde kaleme almıştır. Romanın bir kısmı bu olayların yaşandığı dönemde kayda geçirilen bir belgeye dayanır. Romanın belgeye dayanan kısmı 1916 olayları ve sebep olduğu göç ve göç sırasında yaşananlardır. Romanın göç ve geriye dönüşten sonraki kısımları tamamen yazarın kurgusudur. Romandaki kişi ve yer tasvirlerinin yetersizliği ile romanın kapsadığı zamanda yaşanan pek çok olayın göz ardı edilmesi de romanda teknik bir zayıflık olarak sayılabilir.

Anahtar Kelimeler: Beksultan Nurjekeulı, Kazak Milli Kurtuluş Hareketi, Bolşevik İhtilali, Jeltoksan Olayları.

DOI : 10.12995/bilig.9906 [HTML]

In Ahmet Hamdi Tanpınar's Ondokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi [The Nineteenth Century History of Turkish Literature], the analysis of the literary texts, authors, and historical context relies primarily on the literary historian’s particular understanding of the narrative of modernization in Turkish literature and a critical perspective behind this narrative. This perspective, which also shapes the aesthetics of Tanpınar's literary works, is in constant dialogue with various methods of literary historiography and critical theories. In his introduction, Tanpınar proclaims that he studied leading methods of literary history writing of Hippolyte Taine, Ferdinand Brunetière Julius Petersen, Eduard Wechssler, and Albert Thibaudet, and then embodied some of their approaches in order to survey the 19th century history of Turkish literature. This article argues that, although in his introduction Tanpınar refers to different literary historians and methods, his literary history displays greater influences from the French literary historian and critic Albert Thibaudet's method compared to others. In this context, the article analyzes the influence of Albert Thibaudet on the formation of Tanpınar's perspective on both literary historiography and literary criticism. More specifically the paper examines the influence of Albert Thibaudet on the formation of Tanpınar's perspective on the literary historiography and literary criticism in general, which has been neglected by the studies on Tanpınar in order to show how his extensive use of Thibaudet’s method provided opportunities for him and caused a few methodological and structural shortcomings in the XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi.

Keywords: Ahmet Hamdi Tanpınar, Albert Thibaudet, literary history writing, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, creative criticism.

DOI : 10.12995/bilig.9907 [HTML]

Şair, çevirmen ve aydın kimliğiyle Sovyet Dönemi Türkmen edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Kerim Gurbannepesov’un (1929-1988) Yazması Agır Düşen Goşgu adlı eseri, 44 dörtlükten oluşan bir öykü-şiirdir. Şiir, sinema tekniklerini anımsatan etkileyici bir anlatı yapısına sahip olmanın yanı sıra Türkmen halkının ortak toplumsal bilinci olan ‘Türkmençilik’le ilgili bilgilere ulaşmayı da mümkün kılar. Türkmençilik, Türkmen halkının yaşamını düzenleyen, geleneklerini, ritüellerini, toplumsal ödevlerini ve nasıl gerçek bir Türkmen olunacağıyla ilgili öğretileri içeren değerler sistemidir. İçeriğin etkili şekilde sunulmasını sağlayan bir anlatı yapısına sahip olması, şiiri, anlatıbilim çalışmaları açısından verimli hâle getirmiştir. Bir anlatı metninin, biri öykü/anlam diğeri söylem/anlatı yapısı olmak üzere iki düzlemi vardır. Öyküyle söylemin birlikte incelenmesi, anlamlandırmayı bütünlüklü bir boyuta taşır. Şiirin anlatı yapısının ve anlatı içeriğinin inceleneceği bu makalede anlatıbilimin, dilbilim ve kültürel anlamla buluştuğu disiplinler arası bir çalışma gerçekleştirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Kerim Gurbannepesov, Yazması Agır Düşen Goşgu, anlatıbilim, Türkmençilik, kültürel anlamlar sistemi.

DOI : 10.12995/bilig.9908 [HTML]

This article is dedicated to the case study of the television discourse in Kazakhstan. Using the communicative and pragmatic approach, the author studies the causes of the “mankurtism” occurrence on the Kazakhstani television. Referring to the research of Kazakh linguists, the author considers the issue related to the observance of the language balance 50/50, according to which the share of broadcasting in the Kazakh language shall account for 50 percent, and another share of 50 percent is reserved for the broadcasting in Russian. Using the method of interpretation, аs a part of the undertaken study, the mistakes concerning the language use in the media discourse, have been analyzed as exemplified by the Kazakhstani Talent Show and Review TV programs. Аs well as there have been given the data on the findings of a sociological survey on a topic titled the National Self-Determination in Kazakhstan. The method of the experiment is selected with the aim of identifying places of “mankurtism” in society.

Keywords: “Mankurtism”, television discourse, social problem, language policy, national self-determination, mass media.

DOI : 10.12995/bilig.9909 [HTML]

Osmanlı İlmiyesi isimli eser, Prof. Dr. Mehmet İpşirli’nin kırk seneyi aşkın ilmiye çalışmalarının bir ürünü olarak, 2021 yılının Ocak ayında Kronik Yayınları tarafından neşredilmiştir. Osmanlı Devleti’ni yüzyıllar boyunca ayakta tutan sac ayaklarından bir olan ulemayı en üst kademesinden en alt kademesine kadar, yalnızca ilmi değil; siyasi ve sosyal yönleriyle de inceleyen çalışma, Osmanlı ilmiye teşkilatını bir bütün olarak ele almaktadır. Ulema ve medreseler hakkında akıllarda kalan birçok soru işaretinin giderildiği bu eser, Mehmet İpşirli’nin bir ömür süren çalışmalarının bir araya getirilmesi sonucu oluşmuştur. İlmiye sahasında yapılacak olan akademik çalışmalar için bir rehber hüviyetinde olan bu eser, sade dili ve kolay okunur olması yönleriyle genel okuyucuya da hitap etmektedir. Bu çalışmada eserin tanıtımı yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Mehmet İpşirli, Osmanlı İlmiyesi, İlmiye Teşkilatı, Şeyhülislam, Kazasker, Kadı
[HTML]

Yayın Değerlendirme: Bıran, Michal. (2019).Cengiz Han. Çev. Ahmet Fethi Yıldırım. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları

Anahtar Kelimeler: Yayın Değerlendirme: Bıran, Michal. (2019).Cengiz Han. Çev. Ahmet Fethi Yıldırım. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları
[HTML]