Sayı: 97 Bahar 2021
Editörden
Saygıdeğer Okurlar
bilig’in 97. sayısını sizlere sunmanın mutluluğunu yaşıyoruz.
bilig’in 100. sayısına çok az kaldığı gibi yayın hayatına 1996’da başlayan dergimiz bu yıl 25. yaşını doldurmaktadır. bilig’in 25 yıllık serüveninde en önemli dönüm noktaları 1999’da bilimsel hakemli bir dergi hüviyeti kazanması ve 2008’den itibaren SSCI’da indekslenmeye başlanmasıdır. Bilimsel süreli yayıncılık alanındaki gelişmeleri yakından takip ederek ve yazar-editör-hakemlik süreçlerinde seviyeyi sürekli yükselterek bugünlere gelen bilig bu sayıdan itibaren yazım kurallarını da MLA sistemine uyumlu bir şekilde güncellemiştir. Bu düzenlemeye yazarlar açısından kolaylık olması ve yayınlanan makalelerin atıf kaybının engellenmesi açısından ihtiyaç duyulmuştur.
bilig’in 100. sayısı Ocak 2022 tarihinde yayınlanacaktır. Bu özel sayımızın editörlüğünü üniversitemizin Mütevelli Heyet Üyesi, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü aynı zamandan dünyaca tanınmış ve saygın bir entelektüel olan Prof. Dr. İbrahim Kalın üstlenmiştir. Sayın Kalın’ın özel sayı editörlüğü bilig’in prestijini ve kalitesini daha da yukarılara taşıyacaktır. Bu vesileyle kendisine minnettarlıklarımızı sunuyoruz.
Avrasya’nın farklı coğrafyalarına dağılmış bulunan Türk halklarının dünya medeniyeti içerisindeki serüvenlerine ışık tutan özgün bilimsel çalışmaları uluslararası bilim camiasına ulaştırmayı hedefleyen ve 25 yıldır kesintisiz bir şekilde düzenli olarak yayınlanan bilig’in 100. sayısı daha önceki sayılardan farklı olacak ve sonraki dönemler için yeni bir seviye ortaya koyacaktır.
Bu prestij ve jübile sayımıza sizler gibi alanında öncü, tanınmış ve seçkin akademisyenlerin yenilikçi, özgün, alana katkı sağlayan, etki gücü yüksek makalelerini bekliyoruz.
97. sayımıza katkı sunan yazar ve hakemlerimiz başta olmak üzere tüm emeği geçenlere teşekkür eder, faydalı olması temennisiyle iyi okumalar dileriz.
Prof. Dr. Fırat Purtaş
Yayın Yönetmeni
Murat ÇİZAKÇA
Anma Yazısı/Necrology: In Memoriam Mehmet Genç
Mustafa Durmuş & Alp Kaan Kılınç
Kazaklara Türkçe Öğretimi ve Söz Edimsel Bir KarşılaştırmaBu çalışmada karşılaştırmalı öğretim yaklaşımı (comparative teaching approach), lehçeler arası öğretim için yararlanılabilecek bir yaklaşım olarak önerilmektedir. Bu yaklaşımda, hedef dile dair izole edilmiş yepyeni dilsel veya dil dışı yapılar inşaa etmenin yanı sıra öğrenicilerin mevcut bilgilerinden yola çıkmanın bazı yararları olacağı değerlendirilmektedir: örneğin, öğrenmeyi kolaylaştırabilir, hata analizinde yararlı olabilir ve öte yandan hedef dile ve o dilin de içerisinde yer aldığı kültüre dair daha fazla farkındalık geliştirebilir. Ana dilinin hedef dili öğrenme sürecinde engelleyici etkisi olup olmadığı sorunsalıyla ilgili olumsuzlayıcı görüşler karşısında, bu çalışmada, aslında öğrenicilerin ana dilinin yok sayılması yerine yukarıdaki olumlu etkilerinin yanı sıra stratejik kullanılabilmesi durumunda hedef dilin önemli bir destek unsuru olabileceği görüşü savunulmaktadır. Kazakça ve Türkçe konuşurlarının dilsel ve kültürel unsurları bakımından farklılıklarına ve ortaklıklarına işaret edilen makalede, sözel davranışlar bakımından da bir karşılaştırma örneği sunulmuş; 20 Türk ve 20 Kazak üniversite hazırlık sınıfı öğrencisi ile gerçekleştirilen yazılı çalışmanın sonuçları istek (rica) söz edim tercihleriyle ilgili olarak karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, Türk ve Kazak öğrencilerin istek (rica) strateji tercihlerinde benzerlikler görüldüğü gibi, başta emir (imperatives) ve istek ifadeleri (want statements) kullanımları olmak üzere çeşitli farklılıklar da tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kazaklara Türkçe öğretimi, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, karşılaştırmalı yaklaşım, istek (rica) söz edimi.
DOI : 10.12995/bilig.9701 [HTML]
Neslihan Karakuş & Celile Eren Ökten
Community Construction with Turkish TalesFrom the Orhun monuments to Kutadgu Bilig; from Sharia law to modern day constitution, unwritten rules (norms), which have regulated society over time, have been transmitted through generations in order to establish social order. Tales are part of this transmission. Since purpose is embedded inside the tale, and implicated to listeners without being noticed, tales are not a form of didactic literature. Being non-didactic made it more amicable, which helped to facilitate its transmission from generation to generation. In this study, Fourty Four Turkish Fairy Tales, by Ignacz Kunos, -the first person who compiled Turkish tales in history-, was examined. The aim of the study is to identify and exemplify the subtleties of Turkish social structure through folk tales and to emphasize the importance of social norms transmitted through the tales. This qualitative study was conducted by scanning documents, and the data were examined through content analysis. In conclusion, 200 different norms were found in total. All the characteristics of being a virtuous person are preserved in the tales. Turkish folk tales, which present a role model of the ideal humanbeing, have a vital mission to transmit cultural values from generation to generation.
Keywords: Social norms, custom, oral culture, cultural transmission, Turkish tales.
DOI : 10.12995/bilig.9702 [HTML]
Dilan Çiftçi, Yusuf Akyel & İbrahim Özejder
Public Broadcasting in The Turkish World Culture: Case of TRT AvazWith the development of satellite systems, international broadcasting has great advantages, both in terms of making a profit and in reaching a mass of people who have concrete or abstract loyalty to a state itself. Turkey Radio and Television (TRT) aims to reach masses of people who have a sense of concrete or abstract commitment with Turkey, Eurasian and Balkan regions, where Turkic Republics are located. The purpose of this study is to reveal diversity and presentation forms of broadcast services for the Turkish world. In the first stage, the descriptive analysis of existing documents was conducted, in the second stage, content analysis was made for broadcasts, programs and structured questions were asked to 7 (seven) TRT Avaz administrative officials. It has been shown that TRT’s broadcasting in the international sense has mostly cultural broadcasts. TRT Avaz, recently established Turkish Council and Joint Turkish Television will make significant contributions to cultural communication.
Keywords: TRT, Turkish world, international broadcasting, culture, communication.
DOI : 10.12995/bilig.9703 [HTML]
Handan Belli & Cafer Mum
Klasik Türk Şiirinde Terkiplerdeki Somutlaştırma ve Duygu AktarımıEdebî dilde somut ve soyut olanın anlatımında benzetmelere başvurulur. Soyut olanın anlatımında yapılan benzetmeler aynı zamanda birer somutlaştırmadır. Şiirde somutlaştırmaların benzetme yoluyla ve daha çok terkip/tamlama gibi yapılar kullanılarak oluşturulduğu görülmüştür. Klasik Türk şiirindeki terkiplerde somutlaştırma, şairin beyitte oluşturmak istediği hayal ile doğrudan ilgili olup, şiirin kilit taşı görevindedir. Bu çalışmada, klasik Türk şiirinde hemen hemen her şairde rastlanan terkiplerle yapılmış somutlaştırmalar ele alınmıştır. Nâilî ve Neşâtî gibi Sebk-i Hindî şairlerinin yanı sıra Fuzûlî ve Bâkî gibi klasik üslubu benimseyen şairlerden de örnekler seçilerek farklı üsluba sahip
şairlerde terkiplerle yapılan somutlaştırma ve duygu aktarımları görülmek istenmiştir. Terkipler aracılığıyla somutlaştırmaların yanında soyut olan duyguların aktarımı da etkili bir şekilde yapılmaktadır. Çalışmanın sonucunda sanatsal dil kullanımlarının gerçekleştiği terkiplerde somutlaştırma ve duygu aktarımı yapılırken şair muhayyilesinin şiire nasıl yansıdığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Klasik Türk şiiri, terkip, soyut, somutlaştırma, duygu aktarımı.
DOI : 10.12995/bilig.9704 [HTML]
Hayati Akyol & Aliya Kuralbayeva
Kazakistan ve Türkiye’deki 1. Sınıf Ana Dil Öğretim Ders Kitaplarının KarşılaştırılmasıBu çalışmanın amacı, Kazakistan ve Türkiye’deki 1. sınıf ana dil öğretim ders kitaplarının karşılaştırılmasıdır. Araştırma verileri nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Betimsel nitelik taşıyan bu araştırmada, 2016 yılında Kazakistan Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığı tarafından hazırlanarak okullara dağıtılan Sauat aşu (İlk okuma ve yazma eğitimi) kitabı ile 2018 yılında Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanarak okullara dağıtılan İlkokul Türkçe 1. Sınıf Ders Kitabı’nda okuma ve yazma öğretimi, temalar, metin türleri, metinlerle ilgili etkinlikler ve görsel materyallerin dağılımına bakılmıştır. Kitaplarda yer alan toplam 42 metin, tür ve tema açısından tek tek incelenmiştir. Elde edilen bulgular frekanslarla tablolar halinde sunularak, incelenen metinlerden doğrudan alıntılar yapılmış ve karşılaştırmalar yapılarak yorumlanmıştır. Sonuçta bazı farklılıklar ve benzerlikler tespit edilmiş ve bunlar tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Ders Kitapları, tema, metinler, metin türleri, etkinlikler, görsel materyaller.
DOI : 10.12995/bilig.9705 [HTML]
Mustafa Kemal Şan & Handan Akyiğit
Göç Kimlik ve Aidiyet: Amerika’da Yaşayan Türkler ÖrneğiII. dünya Savaşı’ndan sonra yoğun olarak Avrupa ülkelerine yönelik başlayan işgücü göçü bağlamında Türkiye’den çeşitli Avrupa ülkelerine, özellikle 1960’lı yıllardan sonra göç süreci başlamıştır. Bundan dolayı Avrupa’da yaşayan Türk göçmenlerin ana akım topluma uyum, kimlik ve aidiyet sorunu en sık tartışılan ve araştırılan konular arasında yer almaktadır. Bu çalışmada Amerika’da yaşayan Türk göçmenlerin entegrasyonu, kimlik, aidiyet algıları ile Amerikan ana akım toplumuna yönelik çokkültürlülük algıları incelenmektedir. Çalışmanın bulguları Amerika’da yaşayan Türk göçmenlerden oluşan 299 katılımcıdan elde edilen anket verilerinin analizine dayanmaktadır. Çalışma sonucunda
elde edilen bulgulara göre katılımcıların Amerikan ana akımına yönelik çokkültürlük algılarının olumlu yönde geliştiği tespit edilmiştir. Bu eğilimin Amerika’ya yönelik gelişen mekan-aidiyet ilişkisini de olumlu yönde etkilediğini ifade edebiliriz. Amerika’da yaşayan Türklerin büyük çoğunluğu kültürel, dini değerlerini muhafaza ederek Amerikan toplumuyla bir arada yaşama eğilimi içerisinde olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre Amerika’da yaşayan Türklerin marjinalleşme eğilimlerinin az olduğu ve Amerikalılar ile kültürlerarası iletişimin sınırlı düzeyde gerçekleştiği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Göç, kimlik, aidiyet, asimilasyon, çokkültürlülük, Amerikalı Türkler.
DOI : 10.12995/bilig.9706 [HTML]
Yücel Gelişli & Lazura Kazykhankyzy
Investigation of Qabusnama in Terms of Words of Advice related to Child’s EducationThe aim of this study is to examine the book Qabusnama in terms of advice to children. The qualitative research design was implemented in this article. The data were collected through document analysis and descriptive analysis technique was used to analyze the data. In the result of (descriptive) analysis it was found a great number of advice in the work related to education, science, knowledge and ignorance, skills, justice, good and evil, solidarity, work, friendship, personality and character, lying, good words and table manners.
Advices are divided into sections; some sections are created directly with the name of the advices. The author first gave advice to his son, and then supported these advices by exemplifying the verses, hadiths, words of the ancestors’ and short stories. He puts special attention to the problem of teaching younger generation to all these necessary life skills and values. In addition, Keykavus says that human beings should possess characteristics such as knowledge, honesty, generosity, to keep religious values in words and behavior, not to hurt people and to be able to see the power of people. Therefore, Qabusnama still remains one of the important books in terms of giving advice to children and the values
contained in the Qabusnama are important today.
Keywords: Qabusnama, advice, advice book, politics books, child education, advice to children, value education.
DOI : 10.12995/bilig.9707 [HTML]
Aikhal Gabyshev, Ilia Cherkashin & Elena Cherkashina
Mas-Wrestling is the National Sport of the Sakha Turkic PeopleThis article deals with the ethnogenesis of the Sakha people and their original affiliation to the Turkic world. The history of creation of maswrestling, the national sport of the Sakha people. By the nature of the motor activity of athletes, mas-wrestling is a high-speed power sport that requires instant considerable physical tension during the bout, technical and tactical preparedness to overcome the attacking actions of the opponent during the bout. The main idea of the competition is that the two athletes, sitting opposite each other and resting their feet in a special support, must pull the stick out of the opponent’s hands or pull him or her to their own side. A simple set of tools allows participants to engage in this type of sport almost all year-round, which doesn’t require any special sport facilities. This article also presents chronological data on organizational and managerial activities to promote mas-wrestling in the Russian Federation and at the international level, which is characterized by the organization of All-Russian and international Federations, holding of Russian, European, Asian and World Championships. The analysis of the scientific research carried out on the basis of which scientific works on the national sport of mas-wrestling are published is reflected.
Keywords: Turkic people, Sakha, Mas-wrestling, ethnogenesis of the people, competition, research.
DOI : 10.12995/bilig.9708 [HTML]
Birgül Demirtaş
Yayın değerlendirme/Book review: Andrew F. Cooper. The BRICS. Oxford University Press, 2016.Andrew F. Cooper. The BRICS. Oxford University Press, 2016.
Keywords: BRICS
[HTML]
İbrahim Dilek
Yayın değerlendirme/Book reviews: Gorno-Altaysk’taki Politik Baskılar (1922- 1953), Arşiv Belgeleri ve Materyaller. Ed. Ekeyev, N. B. vd., S.S. Surazakov Altayistik Araştırma Enstitüsü, Gorno-Altaysk, 2017, 272 s.Bu çalışmada, SSCB Dönemi’nde uygulanan Repressiya ile ilgili bir kitap tanıtılıp değerlendirilmiştir. İncelenen kitap, Repressiya’nın Oyrotya’da (Altay Cumhuriyeti) uygulanmasıyla ilgili 131 adet arşiv belgesini içermektedir. İçerikleriyle birlikte bu resmî belgelerde yer alan istatistikler de okuyucu veya araştırmacılara yeni bilgiler sunmaktadır. Rusya Federasyonu’nun 1991 ve 2016 tarihlerinde çıkardığı kanunlar ile ülke içinde Repressiya ile ilgili çalışmalara yasal bir zemin hazırlanmıştır. İncelenen ve benzeri kitapların yayımlanması yakın tarihin karanlıkta kalmış birçok dönemini aydınlatacağı gibi millî tarih yazımına ve dönemin dramatik olaylarının anlaşılmasına da katkı sağlayacaktır. Kitap, Repressiya’nın Altay Cumhuriyeti’ndeki uygulama ve etkilerini ele almakla birlikte SSCB’nin tamamı için örneklem oluşturacak mahiyettedir.
Anahtar Kelimeler: Repressiya, Oyrotya, Altay Cumhuriyeti, Stalinizm, Mülksüzleştirme, Sürgün, Rahabilitasyon
[HTML]