Saygıdeğer Okurlar,

25 yıllık bir tecrübeye ve 100 sayılık bir bilgi hazinesine sahip olan bilig’in 101. sayısını istifadenize sunmaktayız.

Bu sayıda ağırlıklı olarak Ermenistan ile ilişkili makaleler yer almaktadır.

bilig’deki makaleleri incelediğinizde, Azerbaycan’ın zaferiyle sonuçlanan Vatan Muharebesi neticesinde Karabağ’da Ermeni işgalinin sona ermesiyle birlikte başlayan Güney Kafkasya bölgesindeki istikrar sağlama çabalarının çok farklı boyutlarını göreceksiniz.

Yıldız Deveci Bozkuş’un “XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunda Ermeni Entelektüeller” başlıklı makalesi bu açıdan yapıcı bir yaklaşım sunmaktadır. Yazar makalesini, Ermeni aydınların Osmanlı İmparatorluğu’nun düşünce hayatına katkılarının incelenmesinin Türk-Ermeni ilişkilerini soykırım tartışmaları bağlamından çıkararak birlikte yaşama pratiği üzerine oturtulması çabalarına katkı olarak takdim etmektedir. Makalede Osmanlı modernleşme sürecinde Ermeni entelektüellerinin genel hatlarıyla hangi alanlarda ön plana çıktığı ve bu alanlarda ürettikleri eserlere değinilmekte, dönemin önde gelen isimlerinden biri olan Diran Kelekyan’ın bu hayatı, eserleri ve Türk modernleşme sürecine sunduğu katkılar incelenmektedir.

Bolşevik Ermeniler Sovyetler Birliği’nin kurulması sürecinde hem Kızıl Ordu içerisinde hem de Sovyet yöneticileri arasında aktif bir şekilde yer almıştır. Bunlardan biri de 1917-1938 arasında Bolşevik yönetiminin Azerbaycan, Kazakistan ve diğer bazı bölgelerde yerleşmesi için çalışan Levon İ. Mirzoyan’dır. Mirzoyan, Dağlık Karabağ meselesinin ortaya çıkışında da etkili bir isim olduğu gibi 1933-1938 yılları arasında Kazakistan Sovyet Yönetimi Birinci Sekreterliği görevinde bulunduğu sırada Kazak aydınlarının katledilmesi ya da sürgüne gönderilmesi politikasını icra etmiştir. Seyfi Yıldırım ve Mirzahan Egamberdiyev’in arşiv belgelerinden faydalanarak hazırladıkları makale Mirzoyan’ın 1933-1938 yılları arasında Kazakistan’daki faaliyetlerine ilişkin çarpıcı gerçekleri ortaya koymaktadır.

Ümmühan Elçin Ertuğrul ise Azerbaycan toprakları üzerindeki Ermeni işgaliyle ortaya çıkan yerinden edilmiş kişiler ve mülteciler sorununu uluslararası hukuk açısından ele almakta ve Ülke İçinde Yerinden Edilen Kişilerin korunması konusunda tespit ettiği yasal boşluklara dikkat çekmektedir. 9 Kasım 2020 tarihinde, Ermenistan, Azerbaycan ve Rusya arasında imzalanan ateşkes anlaşmasının 7. maddesine göre, “Ülke içinde yerinden edilmiş kişiler ve mülteciler, Dağlık Karabağ ve komşu bölgelere Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin kontrolünde geri dönecekler”dir. Ertuğrul’un makalesi bu maddenin hayata geçirilmesi sürecinde karşılaşılabilecek olası sorunlar üzerinde durmakta ve çözüm önerileri sunmaktadır.

Mehlika Özlem Ultan ve Didem Saygın’ın Avrupa Birliği-Rusya Enerji İlişkilerinde Azerbaycan Alternatifi başlıklı makalesi Güney Kafkasya’da sağlanacak istikrarın AB ve uluslararası sistem açısından sağlayacağı faydaları ortaya koyan bir analizdir. Ultan ve Saygın’ın işaret ettiği üzere AB ile Azerbaycan arasında enerji güvenliği üzerinden kurulan ilişkilerin seyri AB’nin Karabağ sorununun çözümündeki tutumuna bağlıdır. Azerbaycan’ın doğal gaz rezervleri AB’nin Rusya’ya olan enerji bağımlılığının dengelenmesi açısından stratejik önem kazanmaktadır.

Halk edebiyatı, müzik tarihi, iktisat disiplinlerinde özgün ve alana katkı sunduğuna inandığımız üç makale ile birlikte toplam yedi makalenin yer aldığı 101. sayımızın önceki sayılara kıyasla hacminin küçüldüğüne dikkat çekmek isteriz. Bu değişim etki faktörü güçlü, yüksek nitelikli makaleler yayınlamak suretiyle dergimizin kalitesini artırma konusundaki kararlılığımızın yansımasıdır.

Bu sayının ortaya çıkmasında katkı sağlayan başta yazarlarımız ve hakemlerimiz olmak üzere yayın kurulundaki hocalarıma ve yayın sürecini takip eden tüm arkadaşlarıma teşekkürlerimi sunar, iyi okumalar dilerim.

Prof. Dr. Fırat PURTAŞ

Yayın Yönetmeni