Kıymetli Okurlar,
bilig’in yeni sayısını istifadenize sunmanın sevinci ile yeni yılınızı kutlar, sağlıklı, huzurlu ve başarılı bir yıl geçirmenizi dileriz. 2018, Türk dünyasının bütünleşmesi sürecinde son derece verimli bir yıl oldu. 3 Eylül 2018 tarihinde Kırgızistan’ın Çolpanata kentinde düzenlenen 6. Türk Keneşi Zirvesi’nde Türk dünyasının ortak geleceği adına önemli kararlar alındı. Bu kararlardan biri de Türk Üniversiteler Birliği’nin çalışmalarına ilişkindir. Ahmet Yesevi Üniversitesi Türk Keneşi Türk Üniversiteler Birliği’nin dönem başkanlığını yürütmektedir. Bu bağlamda bilig olarak Türk dünyasında uluslararası hakemli bilimsel süreli yayıncılık konusunda işbirliğinin artırılmasına gayret edeceğiz.
Bu sayımızda da sosyal bilimlerin farklı alanlarından 9 seçkin makale yer almaktadır. Yusuf Sarınay’ın arşiv belgelerine dayalı olarak hazırladığı “Türkistanlı Hacıların Ziyaret Merkezi Olarak İstanbul” başlıklı yazı günümüz için de pek çok ilham veren bir çalışmadır. Makalede, Türkistan bölgesinden gelen hacıların İstanbul üzerinden Hicaz’a gitmeleri ve dönüşlerinde de aynı güzergâhı takip etmeleri, Osmanlı Devleti’nin bu hacıların İstanbul’daki konaklama ve hac yolculuğu sırasındaki masraflarının bir kısmını karşılaması belgelerle ortaya konmaktadır. Aksu ve Çolak’ın hazırladığı “Türkiye’nin Dış Politika Krizlerinde Ahdi Hukuk: Kıbrıs ve Nahçıvan Krizleri” başlıklı çalışma ise Türk Silahlı Kuvvetlerinin sınır güvenliği, terörle mücadele ve Suriye’nin toprak bütünlüğü çerçevesinde yürüttüğü Fırat Kalkanı Harekatı göz önünde bulundurularak okunduğunda daha da farklı boyutlar kazanmaktadır. Yine günümüzle ilişkilendirerek ilgiyle okuyacağınız bir başka makalede Cengiz Mutlu’ya ait “Yeni Belgeler Işığında Türk Milli Mücadelesi’nde Şeyh Senusi” çalışmasıdır. Mutlu, Şeyh Senusi’yi derinlemesine araştırarak bizlere hem ulusal kurtuluş savaşı hem de Orta Doğu ve Kuzey Afrika’ya ilişkin son derece ilginç bilgiler vermektedir.
Kırım ve Kırım üzerinde tarih boyunca devam eden hâkimiyet mücadelesi Türk ve Rus tarihi içerisinde özel bir yer tutar. Her dönemde güncelliğini koruyarak günümüze kadar devam eden Kırım sorununu tarihî süreci iyi bir şekilde analiz etmeden anlamak mümkün değildir. Kezban Acar’ın kaleme aldığı “Kırım Savaşı (1853-56) Döneminde Propaganda: Rus Popüler Kültüründe Savaş ve Düşman İmgesi”, Alter Kahraman’ın yazdığı “Lenin Bayrağı: between two fires” başlıklı makaleler Kırım sorunu ile doğrudan ve dolaylı olarak ilişkili konuları ele almaktadır.
Rusya, çok sayıda farklı milletin yaşadığı bir ülke olması özelliğiyle “etnografya müzesi”ne benzetilen bir devlettir. Rusya’da çok sayıda Türk dilli ve Müslüman halk da yaşamaktadır. Bunlar arasında Başkurtlar İdil Ural bölgesinde, Sahalar ise Kuzey Doğu Sibirya’da bulunurlar. “Başkurtlarda Eski Türk Takvimi ve Nevruz Bayramının Kutlanması” ve “Saha Türkleri, Hantı-Mansi, Nenets Topluluklarında Ayı Töreni ve Törende Kullanılan Çalgılar” başlıklı makaleler Rusya’da yaşayan Türk dilli halkların somut olmayan kültürel mirasına ilişkin ilgi çekici bilgiler içermektedir. “Batı Kazakistan’da Sarmat Mezar Tipleri” başlıklı makale de aynı şekilde eski Türk tarihine ilişkin arkeolojik kazılardan elde edilen bilgiler sunmaktadır.
Tanzimat aydınlarından Ahmet Mithat Efendi’nin “Ahmet Metin ve Şirzad” romanını tahlil eden Funda Çapan Özdemir’in makalesi iki asrı aşan Türk modernleşmesi ve Batılılaşma girişimlerinin ilk dönemlerine ilişkin öncü bir aydın bakışını ortaya koymaktadır.
Yayın Değerlendirme bölümünde ise Türk edebiyatı ve Türkoloji alanında Türkiye’nin tanınmış akademisyenleri olan Osman Horata, Fatih Köksal, Mustafa Tatcı’ya ait üç yeni eserin tanıtım yazıları yer almaktadır.
Türk dünyasının genişliği, Türk tarihinin ve kültürünün zenginliği ve çeşitliliği o kadar büyüktür ki, bilig sizlere bu ummandan adeta bir katre sunmaktadır. Derya içinde yüzüp suyun farkında olmayan mâhîlerden olmamak dileğiyle, iyi okumalar dileriz.
Prof. Dr. Fırat PURTAŞ
Yayın Yönetmeni
