Sayı: 107 Güz 2023
Editörden
Kıymetli Okurlar,
bilig’in yeni sayısını istifadenize sunmaktan mutluluk duymaktayız. Yeni sayımızın Türk dünyasının kültürel zenginlikleriyle tanışmanıza ve güncel gelişmeleri hakkında bilgi edinmenize yardımcı olmasını, akademik çalışmalarınız için ilham vermesini ve kaynak oluşturmasını temenni ediyoruz.
Yayın kurulunda bir makaleyi yayın sürecine dahil edip etmemeyi görüşürken çalışmanın özgünlüğü, alana katkı sağlayıp sağlamadığı, etki faktörünün ne düzeyde olacağı gibi faktörleri göz önünde bulundurmanın yanında toplumsal kalkınmaya faydası, Türk dünyasının bütünleşme süreçlerine katkısı gibi hususları da göz önünde bulunduruyoruz.
Bu bağlamda Bulgaristan’da Türklerin ulusal kültürlerini ve kimliklerini korumasında önemli bir işlev gören “Turan Gençlik ve Spor Birliği”ni konu alan makale, Hanımlara Mahsus Gazete üzerinden Osmanlı’da modernleşmesi ve kadının toplumdaki yerini inceleyen çalışma, Türkiye’nin yüksek öğretimde göçmenlere yönelik kapsayıcı politikaları irdeleyen analiz; özgünlükleri ve alana sağladıkları katkıları yanında günümüz meselelerine tuttukları ışık açısından da değerli eserlerdir. Bu sayıda ki tüm makalelere de aynı gözle bakarak ilgiyle okuyacağınıza inanmaktayız.
Türk Devletleri Teşkilatı, Türk dünyası entegrasyon kurumlarının çatı örgütü olarak günden güne güçlenmekte ve aynı ölçüde Türk devletleri arasındaki çok boyutlu iş birliği de giderek derinleşmektedir. Türk Devletleri Teşkilatı ile ilgili olarak Türkiye’den ve diğer Türk devletlerinden akademisyenler bir araya gelerek İngilizce bir derleme kitap yayınlamışlardır. Yeni sayımızda bu kitabın tanıtımı Türk Devletleri Teşkilatı’nda mesai yapan bir diplomat akademisyen tarafından kaleme alınmıştır. Bu ve benzeri çalışmaları Türk dünyası akademisyenleri arasındaki iş birliği ve ortaklığa örnek teşkil etmesi açısından değerli bulmaktayız.
Yüzüncü yaşını dolduran Türkiye Cumhuriyeti, Türk dünyasının birleştirici gücü olarak yeni bir yüz yıla adım atmaktadır. Türkiye Yüzyılı vizyonuyla girdiğimiz yeni asrın, Türk dünyası ile birlikte eğitim ve bilim, kalkınma ve bütünleşme yüzyılı olması temennisiyle iyi okumalar dilerim.
Prof. Dr. Fırat PURTAŞ
Yayın Yönetmeni
Zuhal Çalık Topuz
An Analysis of Central Asian States’ Political Affinity to Global Powers: Case of Kyrgyzstan, Tajikistan, and TurkmenistanThe Central Asian states, which remained under the Soviet regime for a long time, started to arouse curiosity in world politics about global and regional policy preferences after they gained their independence, and this situation led to an increase in the importance of Central Asia in global power competition. In this study, which is theorized around the concept of Small State, it is aimed to reveal the degree of political affinity towards the three global powers, China, Russia, and the USA, by analyzing the United Nations (UN) General Assembly voting data of the Central Asian States, Kyrgyzstan, Tajikistan, and Turkmenistan between 1992-2021. The reason why the study is limited to three states from the Central Asian States is that only these states are suitable for the definition of small states. According to the quantitative analysis results obtained based on the UN voting data; the three Central Asian States are closer to Russia and China than the USA from their establishment to the present in terms of political affinity; the political affinity with the USA has become increasingly different especially after the years 1995-96; and, it is understood that the political affinity with China has increased especially after the 2000s.
Keywords: Central Asia, political affinity, United Nations, small state, global powers.
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10701 [HTML]
Mustafa Mutlu
Bulgaristan’da Kurulan Bir Türk Derneği: Turan Gençlik ve Spor BirliğiBu makale iki savaş arası dönemde 1924-1934 yılları arasında Bulgaristan’da faaliyet gösteren Turan Gençlik ve Spor Birliği’nin Bulgaristan’da yaşayan Türklerin ulusal bilincini geliştirmek, halkın terbiyesi ve sosyo-kültürel meseleleriyle ilgilenmek yoluyla onları fikrî ve bedenî manada yükseltme çabalarına odaklanmaktadır. Bulgaristan Devleti, Bulgaristan’da yaşayan Türklere karşı sindirme, asimile etme ya da göçe zorlama gibi politikalarla onların Bulgaristan topraklarındaki izlerini silme gayreti içinde olmuştu. Bu süreçte Bulgaristan’daki Türklerin arasındaki bağı kuvvetlendirmek ve Türk kültürünü yaşatmak adına birtakım entelektüel çevreler bir araya gelerek Turan Birliği’ni oluşturmuşlardı. Türkler arasında millî şuurun ve kültürün gelişmesi adına anavatan Türkiye’deki Kemalist inkılapları örnek alan Turan Birliği, yaptığı faaliyetler ve savunduğu fikirler ile iki ülke arasındaki ilişkilerin de odağında yer almıştı.
Anahtar Kelimeler: Turan, Bulgaristan, Türk Spor Birliği, Kemalizm, Baş Müftü.
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10702 [HTML]
Berker Keskin
Hristiyan Çevreye Ait Eski Türkçe Metinlerde Dinî İfadelerTürk dili tarihi içerisinde Türkçenin bir yazı dili olarak ilk örnekleri Eski Türkçe devrine aittir. VIII. yüzyılda Orhun Türkçesiyle başlayan bu devir, Eski Uygur Türkçesiyle gelişerek devam etmiştir.
Devrin ikinci safhasında ilkine göre hem çok daha fazla sayıda eser ortaya konmuş hem de konular çeşitlenmiştir. Bu bakımdan Eski Uygurcadan miras kalan metinlerin büyük çoğunluğunun
dinî bir karakter taşıdığı ifade edilebilir. Budizm çerçevesindeki eserler önde gelmekle birlikte az sayıda da olsa Manihaizm ve Hristiyanlıkla ilgili eser veya metin parçaları bulunmaktadır. Bu
çalışmanın esas konusu, Eski Uygurca metinlerdeki Hristiyanlıkla ilgili dinî ifadelerin tespitidir. Öncelikle Hristiyan Türk topluluklarının kabul ettiği Nestûrîlik mezhebi ve bunun Uygurlar arasında yayılımı ana hatlarıyla incelenecek, Hristiyan çevreye ait metinlerin içeriği hakkında bilgi verilecektir. Metinlerde yer alan dinî ifadelerin örnekleriyle birlikte açıklanmasına ek olarak bunların Budist, Manihaist ve diğer Eski Türkçe metinlerdeki varlığı sorgulanacaktır. Ayrıca bu ifadelerin İslamiyet’in kabulü sonrası yazılan eserlerdeki dinî ifadelerle mukayese edilmesi amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Eski Türkçe, Eski Uygurca, din, Hristiyanlık, Nestûrîlik.
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10703 [HTML]
Elvira Latifova
1720-1730’lu Yıllarda Osmanlı Devleti’nin Kafkasya Siyasetinde Azerbaycan’ın Kuzeybatı Topraklarının Yeri ve RolüAraştırmakta olduğumuz dönem Osmanlı Devleti’nin Kafkasya siyasetinde özel bir aşamayı oluşturmaktadır. Bu dönemde Osmanlı Devleti Kafkasya’da güçlenme konusunda Doğu’da geleneksel rakibi Safevi Devleti dışında Rusya İmparatorluğu ile de mücadele etmek zorunda kaldı. Osmanlı Devleti, önceki dönemlerde olduğu gibi, 1720-1730’lu yıllarda da rakipleri ile mücadelede yerli Müslüman yönetimleri güçlendirerek onlara güvenme siyasetini sürdürdü. Söz konusu yerel yönetimler arasında Azerbaycan’ın kuzeybatısında bulunan Sahur (İlisu)
Sultanlığı, Şeki Hâkimliği ve Car-Tala Cemaatlikleri bölgesel ağırlığa sahipti. Bu durumu dikkate alan Osmanlı Devleti, söz konusu bölgesel güçlerle ilişkilere özel önem vermişti. Mevcut durumda yerel yöneticiler daha çok kendi çıkarlarını koruma yönünde hareket etseler de, Osmanlı-Safevi-Rusya rekabetinde Osmanlı yönetimini kabul etmeyi tercih ediyorlardı. Bu seçimde dinî faktör önemli bir rol oynamıştır. Çalışmamızda XVIII. yüzyılın 20-30’lu yıllarında Azerbaycan’ın kuzeybatı topraklarının Osmanlı Devleti’nin Kafkasya siyasetindeki yeri ve rolü dönemin kaynaklarına istinaden ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Kafkasya, Kuzeybatı Azerbaycan, Sahur, İlisu, Şeki, Car-Tala.
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10704 [HTML]
Meltem Güler & Hasan Çelik
Osmanlı’da Modernleşme, Kamusal Alan ve Kadın: Toplumsal Değişimi “Hanımlara Mahsûs Gazete”yle OkumakKapsamlı bir modernleşmeye sahne olan Sultan II. Abdülhamid döneminde, toplumsal değişimi ve Osmanlı kadınının kamusal alandaki varlığını değerlendirmek bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Kadın ve kamusal alan ilişkisi, XIX. yüzyıl Osmanlı toplumunda bir modernleşme göstergesi olarak kullanılabilir. XIX. yüzyılın sonlarına doğru farklı sınıfları çapraz kesen basın; moda-üretim-tüketim tarzları, eğitim, iletişim gibi kamusal alanın çeşitli biçimlerini içeren bir matris işlevi görmüştür. Çalışmada, bu matrisin çözümlenmesi için birer arayüz olarak, dönemin en uzun tirajlı kadın dergisi Hanımlara Mahsûs Gazete’nin 612 sayısında yer alan illüstrasyonlar, makaleler, reklamlar/ilanlar toplumsal dönüşümün ve kadınların kamusal alandaki görünür aktif katılımcılar olduğunun kanıtını sağlayan etkin araçlar olarak ele alınmıştır. Dergiden elde edilen 4392 adet verinin kategorilere ve yıllara göre dağılımı ortaya konularak dönemin sosyo-kültürel ve ekonomik görünümü analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, gelişen basının ve reklamcılığın kamusal alanı, toplumsal yapıyı ve yaşam tarzını değiştirdiği, 1908 öncesi Osmanlı kadınlarının kendi modernitelerinin yaratıcıları olarak kamusal alanda aktif katılımcılar olduğu saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sultan II. Abdülhamid dönemi, modernleşme, kamusal alan, toplumsal değişim, Osmanlı kadını, Hanımlara Mahsûs Gazete
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10705 [HTML]
Sevda Yapraklı, Dilek Özdemir & Özge Buzdağlı
The Main Macroeconomic Determinants of Environmental Degradation in the Independent Turkic Republics and Türkiye: Panel Data AnalysisPrecautions to prevent environmental degradation, which is important for the continuation of life, are among the most important issues to which all countries attach importance. For a sustainable environment, it is necessary to make both globally common and individual policy arrangements appropriate to the capabilities of each country. In the applied literature, there are
very few studies on the main macroeconomic factors affecting environmental degradation in the independent Turkic Republics and Türkiye which have an ecological deficit despite their
underground and aboveground natural resources. For this reason, panel data analyses were conducted for the independent Turkic Republics of Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Turkmenistan, Uzbekistan and Türkiye using annual data for the period 1996- 2018, depending on data availability. In the analysis, ecological footprint, which represents environmental degradation, is considered as a dependent variable; GDP per capita, economic complexity index, non-renewable and renewable energy consumption, and trade openness are considered as independent variables. The results of the analyses show that the most important determinants of environmental footprint are GDP per capita, non-renewable energy consumption, and economic complexity index.
Keywords: Ecological deficit, ecological footprint, biocapacity, macroeconomic determinants, independent Turkic Republics, panel data analysis
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10706 [HTML]
Ayselin Yıldız
Inclusive Approach of Türkiye on Access and Integration of Refugees to Higher EducationTürkiye stands at the forefront of countries that have embraced a considerable number of refugees and asylum-seekers, making it a prominent host for displaced populations worldwide. In recent years, Türkiye has developed a novel and inclusive approach designed to facilitate the access of refugees to higher education. This article endeavours to examine Türkiye’s policy framework and intricate challenges that arise during its implementation, with a keen focus on how top-down policy interventions interact with institutional bureaucracies and the socio-cultural context. The study postulates that while Türkiye boasts a national inclusive policy, the effectiveness and outcome of its implementation lie within the realm of decentralization. The success or failure of the policy hinges on the institutional capacity, willingness of the higher education institutions to accept refugee students and the sociological dynamics between locals and refugee students. For the policy to genuinely thrive, it necessitates addressing institutional disparities and variances among higher education institutions.
Keywords: Internationalisation, higher education, refugees, integration, recognition, Türkiye
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10707 [HTML]
Farrukh Jumayev
Yayın Değerlendirme / Book Reviews: Organization of Turkic States: Politics, Economics, Cultural Collaborations and 2040 Vision. Edited by Yılmaz Ulvi Uzun and Hakan Kaya. Nobel, 2023.The book titled “Organization of Turkic States: Politics, Economics, Cultural Collaborations and 2040 Vision” is a comprehensive and illuminating exploration of the intricate dynamics within the Turkic world. The 594-page book has been recently published in 2023. The editors of the book are Dr. Yılmaz Ulvi Uzun and Dr. Hakan Kaya, both are well-known for their work on international relations, politics and economics within Turkic world. Authored by valuable academicians from the Turkic states this scholarly work delves deep into the multifaceted aspects of the Organization of Turkic States (OTS) and its role in shaping the political, economic, and cultural landscape of the Turkic nations.
Keywords: “Turkic World Vision – 2040”, Middle Corridor, modern silk road initiative
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10708 [HTML]