Sayı: 106 Yaz 2023
Editörden
Kıymetli Okurlar,
bilig’in yeni sayısını dikkatlerinize sunuyoruz.
Bu sayıda Türk dünyasının güncel sorunlarına ve kültürel zenginliğine dair farklı konularda yedi makale ve bir kitap tanıtımı yer almaktadır.
Fatmanur Altun’un makalesi Türk dünyası entegrasyonun çatı kuruluşu Türk Devletleri Teşkilatı’nın dijital iletişim ve dijital diplomasi perspektifini ele almakta, hızla dijitalleşen dünyada dijital diplomasinin Türk devletleri için sunduğu fırsatlara ve teşkilatın bu alandaki çalışmalarına odaklanmaktadır.
Erkin Ekrem ise “Nomgon Yazıtı’ndaki Kutlug Kagan’ın Kimliği Meselesi” başlıklı makalesinde Uluslararası Türk Akademisi (TWESCO) ile Moğol Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü tarafından yürütülen kazılar neticesinde 24 Ağustos 2022 tarihinde bulunan Nomgon Yazıtı’nı analiz etmektedir. Çalışmasında Çin kaynaklarını yoğun olarak kullanan Ekrem, yazıtta anlatılan şahsın II. Gök Türk Kağanlığın kurucusu İlteriş Kağan değil, onun kardeşi ve ikinci kağan olan Kapgan Kağan olduğunu iddia etmektedir.
Finansal kalkınma ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi Türk cumhuriyetleri örneği üzerinden ele alan 3. sıradaki makale; Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye’nin 1995-2017 yılları arasındaki verileri üzerinden finansal gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki pozitif ilişkiyi ortaya koymaktadır.
Ebubekir Güngör tarafından hazırlanan “Türkistan Askerî Valiliğinin Kurulması ve Sınırlarının Belirlenmesi (Yedi adet harita ile birlikte)” başlıklı makalede ise, Türkistan Askerî Valiliğinin kurulma süreci ve genişlemesiyle birlikte XX. yüzyılın başlarına kadar ulaştığı sınırlar tespit edilmektedir. Yazar, bölgeyi Coğrafi Bilgi Sistemi ArcGis ArcMap 10.5 programında çizerek haritalandırmıştır. Yazar bu haritaları çizerken Nizamname, Emirname, Kanunname, istatistiklerdeki sınırlar hakkında verilen bilgiler, Genel Kurmay Başkanlığının 1884 tarihli Türkistan Askerî Valiliği haritası, suyolları ve günümüz sınır verilerinden faydalanmıştır. Kaynaklardaki veriler, 1884 tarihli harita ve günümüzdeki idari birim sınırları karşılaştırılarak tespitler yapılmaya çalışılmıştır.
Kısaca tanıttığımız dört makaleden anlaşılacağı üzere bilig, Türk dünyasına odaklanmakla tarihten iletişime, iktisattan coğrafyaya sosyal bilimlerin farklı dallarından çalışmalara yer veren kapsamı hem sınırlı hem de oldukça geniş bir bilimsel dergidir. Bunun ortaya çıkardığı çeşitli avantajlar olduğu gibi güçlükler de söz konusudur. Sosyal bilimlerin tüm dallarından yazı kabulü bir fırsat gibi görünmekle birlikte bazı handikaplar da barındırmaktadır. bilig’de her ne kadar odak Türk dünyası olsa da farklı disiplinlerden makalelerin yayımlanması ilginin dağılmasına neden olabilmektedir. Dergimizin, Türk dünyası çalışan akademisyenler için ilk akla gelen başvuru kaynağı olması değişmeyen önceliğimizdir.
28 Haziran 2023 tarihinde Clarivate şirketi tarafından Web of Science Dergileri için Dergi Atıf Raporu (Journal Citation Report) yayımlanmıştır. Yukarıdaki grafikten de görüleceği üzere bilig’in etki faktörü bir önceki yıla göre düşüş göstermiştir. Öte yandan dergimiz SSCI’da Saha Çalışmaları kategorisinde indekslenmeye devam etmekte ve istikrarını sürdürmektedir. Yayın kurulu olarak etki faktörümüzü yükseltmeyi hedeflerken böyle bir düşüş moral bozucu olmuştur. Ancak bundan dersler çıkartarak editörlük, yazarlık, hakemlik süreçlerine dair kaliteyi artıracak tecrübe paylaşımı ve iş birliği girişimlerini artırmaya çalışacağız. İnanıyoruz ki bir sonraki yıl tabloyu olumlu yönde değiştireceğiz. Sizlerin de yazarlar ve hakemler olarak bu gayretimize destek vereceğinize yürekten inanıyoruz.
Yeni sayımızın hayırlı olmasını diler, saygılar sunarım.
Prof. Dr. Fırat PURTAŞ
Yayın Yönetmeni
Fatmanur Altun
The Organisation of Turkic States’ Digital Communication and Digital Diplomacy PerspectiveAs a result of digitalisation, digital diplomacy is employed to establish and maintain dialogue between publics. Digital diplomacy, a sub-heading of public diplomacy activities, offers a common communication platform for the Organisation of Turkic States and an absolute coordination mechanism in the fight against disinformation, the global security threat of our time. The article discusses the changes and transformations in digital communication and their reflections on the Organisation of Turkic States. The article examines the Organisation of Turkic States’ digital communication and digital diplomacy activities as a case study and discusses the role of the effective use of digital media in the Organisation’s ability to explain itself in the right way. This study provides a descriptive analysis of the digital communication activities and use of social media by political actors in the Organisation of Turkic States. The limitations of the research are the organisation’s digital media activities. The study is the first of its kind to examine the Organisation’s digital communication strategy. In conclusion, the Organisation of Turkic States should combat disinformative content by enhancing its common communication platform with digital diplomacy along the axis of digital image and reputation management at the institutional level.
Keywords: Organisation of Turkic States, digital communication, digital diplomacy, disinformation, strategic communication.
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10601 [HTML]
Erkin Ekrem
Nomgon Yazıtı'ndaki Kutlug Kagan’ın Kimliği MeselesiMoğolistan’da yeni keşfedilen yazıtlar Türkoloji camiasında heyecan uyandırmıştır. Bu yazıtların keşfini duyuran Uluslararası Tük Akademisi yetkilileri, yazıtların içeriği hakkında bazı bilgiler vermiş ve yazıttaki ifadelerde adı geçen kağanın kimliği konusunda bir tartışma başlatmıştır. Bu çalışmada, Çin kaynaklarından yararlanılarak Nomgon Yazıtı’ndaki “İnek yılı”, “Tengri oğlu” (Teŋri oγlu) ve “Kutlug Kagan” anahtar sözcükleriyle II. Gök Türk dönemi sınırları içinde, yazıtın sahibinin kim olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Neticede yazıtta anlatılan şahsın II. Gök Türk Kağanlığın kurucusu İlteriş Kağan değil, onun kardeşi ve ikinci
kağan olan Kapgan Kağan olduğu ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Gök Türk Kağanlığı, İlteriş Kağan, Kapgan Kağan, Kutluk Kağan, Tian-nan, Nomgon Yazıtı.
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10602 [HTML]
Emin Hüseyin Çetenak, Özkan Haykır & Özlem Öztürk Çetenak
Does Financial Development Enhance Economic Growth? The Case of Turkic CountriesIn this study, we investigate whether financial development enhances economic growth in Turkic countries, namely, Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, and Turkey from 1995 to 2017. The financial development index is obtained from the International Monetary Fund to proxy for the level of financial development. The index shows the level of development of financial institutions and financial markets in terms of depth, access, and efficiency. The annual percentage growth rate of GDP per capita based on constant local currency is taken as an indicator of economic growth. The main result of the analysis shows that there is a positive relationship between financial development and economic growth. The result is robust using random effect regression, adding inflation, and including Banking Z Score. However, the main impact can be seen in the financial institution instead of the financial market proxy. The results support the supply-leading hypothesis for the economies of four Turkic countries.
Keywords: Financial development, economic growth, Turkic countries, financial institutions, financial markets.
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10603 [HTML]
Ebubekir Güngör
Türkistan Askerî Valiliğinin Kurulması ve Sınırlarının Belirlenmesi (Yedi Adet Harita ile Birlikte)Türkistan adı geçmişte farklı coğrafi sınırları içine alan bölgeleri tanımlamak için kullanılmakla birlikte bu çalışmada, “Rus Türkistan”ı olarak Rus Çarlığı tarafından oluşturulan Türkistan Askerî Valiliği ile mekân sınırlandırması yapılmıştır. XIX. yüzyılın ikinci çeyreğinde işgallerle oluşmaya başlayan Türkistan Askerî Valiliğinin sınırları Rus Çarlığı’nın yıkılışına kadar (1917) korunmuş; 1897 Çarlık kanunnamesi süreci de dâhil meydana gelen değişimler göz önünde bulundurulmuştur. İlk etapta valiliğin sınırları Sirderya ve Yedisu (Almata/Vernıy) Askerî Mıntıka idarelerinin kurulması ile resmen şekillenmeye başlamıştır. Daha sonra işgal ve ilhak alanları genişledikçe yeni oluşturulan askerî mıntıka idareleri askerî eyalet ve vilayetlere dönüştürülmüştür. 1865’te kurulan Türkistan Askerî Eyaleti, 1867’de Türkistan Askerî Valiliğine evirilmiş, kendi içerisinde eyalet ve vilayetlere ayrılmıştır. Dolayısıyla Valiliğin idari ve coğrafi taksimatında XIX. yüzyılın sonuna kadar (1897) sürekli bir değişim söz konusu olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Türkistan, Türkistan Valiliği, Rus Çarlığı, ArcGis ArcMap, Türkistan Haritası, Sirderya, Yedisu.
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10604 [HTML]
Handan Karakaş Demir
Challenging the Islamic City Paradigm: A Trial for Ottoman Urban Spaces through the Lens of Collective Action TheoryThis article focuses on collective actions in Ottoman cities to respond to the Weberian notion of the Islamic city, suggesting Islamic city dwellers’ incapability to act collectively. For this purpose, the study scrutinizes the collective appeals made by city dwellers to Ottoman courts, employing Charles Tilly’s theory of collective action. By conducting an extensive literature review of the Islamic city paradigm and analyzing court records, this article argues that Ottoman city dwellers possessed urban consciousness and engaged in collective actions for the betterment of their living environment, challenging the belief that such actions were absent in Muslim societies. Studies on this topic so far have neither employed a comprehensive theoretical approach nor have they considered the place dimension. Furthermore, this article suggests that essential indicators of Ottoman cities’ urban culture are joint decision-making, apprehension of urban problems, organizational capacity, and collective actions.
Keywords: Islamic city, collective action, court records, Ottoman city, urban consciousness.
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10605 [HTML]
Cevat Özyurt
Aytmatov’un Eserlerinde Sovyet Çalışma Hayatı ve Emekçi İlişkileriCengiz Aytmatov’un Sovyet çalışma hayatı ve emek ilişkilerine bakışındaki tarihsel kırılma ve değişimleri anlamak, bu makalenin ana amacını oluşturmaktadır. Onun çalışma hayatı ve emek ilişkilerine dair eserleri iki döneme ayrılarak incelenecektir. İlk eserler, Sosyalist Devrim’in yeni hayata ilişkin vaatlerinin gerçekleştiği varsayımıyla yazılmıştır. Emekçiler, sistemle ve çevreleriyle uyumlu, mutlu, müreffeh bir hayat yaşarlar. Sömürü, tabakalaşma ve toplumsal çatışma sorunları çözülmüş ve emekçilerin ontolojik güvenliği sağlanmıştır. Bu bakış, ikinci döneme ait Elveda Gülsarı romanında değişerek eleştirel bir nitelik kazanır. Eser, sosyalist emekçi ve sosyalist devlet arasındaki çelişkileri sorgular; resmî söylemleri demistifiye ederek, planlama ve merkezileştirme süreçlerinde kolhoz emekçilerinin ürün ve ilişkilerinin kendilerine nasıl yabancılaştığına açıklık getirir. Yazarın Sovyetler Birliği döneminde kaleme aldığı çalışma hayatı ve emek ilişkilerine eleştirel yaklaşımının kültürel, ahlaki ve ekolojik eleştirilerin arka planında kaldığı Beyaz Gemi, Gün Olur Asra Bedel ve Dişi Kurdun Rüyaları romanlarının detaylı analizi, makale formatını zorlamamak için bu çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Cengiz Aytmatov, Kolhoz, Sovyet Toplumu, Çalışma Sosyolojisi, Elveda Gülsarı.
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10606 [HTML]
Selim Tezcan
Arapça ve İbranice Filistin Basınından Örneklerde Türk Millî Mücadelesi, 1919-1922Bu çalışma, Filistin’de 1919 ile 1922 arasında yayınlanan Arapça ve İbranice beş gazetenin Türk Millî Mücadelesi’ne dair yorumlarını inceleyerek şu soruyu ele almaktadır: Filistin’de bu dönemde yayınlanan bazı önemli Arapça ve İbranice gazeteler Millî Mücadele’ye nasıl yaklaşıyorlardı ve benimsedikleri farklı tutumların ardında hangi nedenler yatmaktaydı? İncelemenin ortaya koyduğu üzere, Arapça gazetelerden el-Karmil ile Mirʾatü’ş-Şarḳ Kuvâyı Milliye’ye yakın ilgi göstererek hararetli bir destek veriyorlardı. Bu tutumlarının başlıca nedeni, aynı dönemde kurulup resmîleşme sürecinde olan İngiliz Mandası’na ve onun gerçekleştirmeyi taahhüt ettiği Balfour Deklarasyonu’na karşı duydukları endişeydi. Siyonizm’e onlar gibi muhalif olan Filisṭîn ise Birinci Dünya Savaşı ve sonrasında Şerif Hüseyin ve oğullarıyla hareket eden Hüseynî ailesine yakınlığı nedeniyle Millî Mücadele’ye karşı menfi olmasa bile çok daha mesafeli bir tutum benimsemişti. Diğer yandan İbranice gazeteler Do’ar ha-Yom ve Haaretz İngiliz Mandası’nın Anadolu’daki
savaş sonuçlanmadan yürürlüğe girmeyeceği hesabıyla sabırsızlanıyor, iki tarafın karşılıklı tavizlerde bulunmalarını ve Avrupa ülkelerinin barış için aracılık yapmasını salık veriyorlardı.
Anahtar Kelimeler: Türk Millî Mücadelesi, Mustafa Kemal, Filistin, Arap Basını, İbrani Basını.
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10607 [HTML]
Tunahan Eren Arslan
Yayın Değerlendirme / Book Reviews: Doğu’dan Batı’ya Masalın Serüveni: Dünya Masalları (2 cilt). Ed. Prof. Dr. Fatma Ahsen Turan, Prof. Dr. Habibe Yazıcı Ersoy ve Doç. Dr. Şengül Demirel, Nobel Kültür Yayınları, 2022.Doğu’dan Batı’ya Masalın Serüveni: Dünya Masalları (2 cilt). Ed. Prof. Dr. Fatma Ahsen Turan, Prof. Dr. Habibe Yazıcı Ersoy ve Doç. Dr. Şengül Demirel, Nobel Kültür Yayınları, 2022.
Anahtar Kelimeler: DÜNYA MASALLARI
DOI : https://doi.org/10.12995/bilig.10608 [HTML]