ÖZET
Uçağın ilk uçuşu olarak kabul edilen 17 Aralık 1903 tarihinde Wright Kardeşlerin uçuşundan sadece altı yıl sonra İstanbul semalarında önce Voisin tipi uçakla Baron de Catters takiben kendi adıyla anılan uçağı ile Bleriot uçuşlarını yapmışlardır. Osmanlı askeri, bir komisyon teşkil ederek konuyu incelemiş ve uçakların yakın gelecekteki önemi sebebiyle Osmanlı ordusunda yer alma fikri de raporda yer almıştır. Kısa süre sonra Türk havacılığını kurma çalışması başlatılmış ve 1
Haziran 1911’de kurulan “Tayyare Komisyonu” ile Osmanlı havacılığı teşkil edilmiştir. Teşkilat, pilot, rasıt ve teknik eğitim, uçak alınması, havacılık merkezinin nerede kurulacağına karar verilmesi, teçhizat, hava savunma ihtiyacı ve millî imkânlarla uçak üretimi gibi birçok sorun kısa zamanda çözümlenmiş ve önemli adımlar atılmıştır. Çalışmada Osmanlı havacılığının kuruluşu ve teşkilatlanması süreci incelenmiştir. Bu kapsamda; Osmanlı askeri havacılığının kuruluş gerekçeleri, teşkilat, personel temini, uçak, balon ve teçhizat tedariki, uçak fabrikası kurma çalışmaları, harekât görevleri ve Almanlarla iş birliğinin Türk
havacılığına tesirleri incelenmiştir. Şüphesiz çalışmadan elde edilen sonuç, dört kişilik komisyon ile kurulan Türk Havacılığının, 33 yıl sonra müstakil kuvvet seviyesine yükselmesi olmuştur.
ABSTRACT
Only six years after 17th December 1903 which is accepted as the time of first manned flight by Wright brothers, aircrafts flew by Baron de Catters in a Voisin type plane and Bleirot is a plane carrying his own name appeared in the sky of İstanbul. Ottoman military established a committee to evaluate and investigate those flights. The effects of aircraft in theatre in near future and suggestion of inclusion of aircraft in Ottoman army were cited in the committee’s report. A short time later, taking the committee’s suggestion into consideration, studies to develop Turkish aviation was started and an “Aviation Commission” was established on 1th June 1911 to work on all aviation issues with a full authority. Many problems like organization, pilot, observer, equipment, technical training, purchase of aircraft, and decision for a place of aviation, air defense requirements and manufacture of aircraft with national resources and abilities were investigated and significant steps were taken. Establishment and organization of the process of the Ottoman aviation is investigated in this study. In this context; the reasons of the establishment of Ottoman military aviation, organization, personnel supply, airplane, balloon and the supply of equipment, efforts to establish the aircraft factory, operational tasks and the influence of the cooperation of Turkish aviation with the Germans were investigated. Certainly the results obtained from the study are that the first core of Turkish Air Force started with a four man aviation commission in 1911 and it became an independent air force in 1944, just in 33 years.
ANAHTAR KELİMELER: Osmanlı Havacılığı, Türk Hava Kuvvetleri, Süreyya İlmen, uçak, balon, Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları.
KEYWORDS: The Ottoman Aviation, Turkish Air Force, Süreyya Bey, airgraft, balloon, Tripoli War, Balkan Wars.