ÖZET
Çalışmada Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde yer gösteren isim soylu cümleler belirlilik etkisi ve bilgi yapısı bakımından karşılaştırılmaktadır. Belirlilik etkisi özel isimler, kişi ve diğer zamirler ile gösterme zamiriyle kullanılan isim öbeklerinin söz konusu cümlelerde kullanılıp kullanılamadığına bakılarak incelenmiştir. Bilgi yapısı ise cümlelerde yer alan isim öbeklerinin yer değiştirip değiştiremediği temel alınarak betimlenmektedir. Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesinin belirlilik etkisi içermediği görülmektedir. İncelenen cümlelerde isim öbekleri odak, yer gösteren öbekler ise konu rolü üstlenmektedir. Çalışmada Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesinin belirlilik etkisi ve bilgi yapısı açısından son derece benzer oldukları sonucuna varılmıştır. Bulgular belirlilik etkisinin belirlilik edatı kullanılmayan dillerde yaygın olmadığını göstermektedir.
ABSTRACT
This study compares locative existential sentences in Kyrgyz and Turkish languages focusing on the definiteness effect (DE) and their information structure (IS). The DE is tested looking at the eligibility of various types of Noun Phrases (NPs), including proper nouns, pronouns and NPs with demonstrative pronouns, as pivots in these sentences. The IS roles are analysed through the scrambling of the pivot NPs. The findings indicate that neither Kyrgyz nor Turkish language is subject to the DE. It is also observed that the pivot NPs function as the focus, whereas the locative phrases are the topic of the sentences in both languages. The study concludes that Kyrgyz and Turkish existential sentences are nearly similar in terms of the DE and IS. The findings hint that the DE is uncommon among those languages which employ no definite articles.
ANAHTAR KELİMELER: Yer gösteren isim soylu cümleler, belirlilik etkisi, bilgi yapısı, Kırgız Türkçesi, Türkiye Türkçesi.
KEYWORDS: Locative existential sentences, definiteness effect, information structure, Kyrgyz language, Turkish language.