ÖZET
Klasik Türk şiirinin en parlak devri 16. yüzyıl, bu asrın ilim, sanat ve edebiyat merkezi İstanbul, İstanbul’da devrin en büyük şairi de Bâkî’dir. Devrinde “Sultânu’ş-şu’arâ” olarak tanınan Bâkî’nin şiirleri, özellikle de gazelleri Dîvân’ının yazma nüshalarından başka yüzlerce şiir mecmuasına da kaydedilmiştir.
Şiir mecmualarında ve mecmualar kadar olmasa da kimi Dîvân nüshalarında Bâkî’nin yayımlanmamış şiirleri çıkabilmektedir. M. Fatih Köksal’ın şahsî kütüphanesinde bulunan bir Bâkî Dîvânı nüshasında, şairin bilinmeyen 6 gazel, 1 kıt’a, 13 matla-müfred olmak üzere 20 şiiri mevcuttur. Köksal nüshasının ilginç bir özelliği de, derkenarlarında, bazılarının adı kaynaklarda geçmeyen 17 şairin 24 naziresinin kaydedilmiş olmasıdır.
Bu makalede, Bâkî’nin kimi şiir mecmualarında yer aldığı hâlde Dîvân nüshalarında yer almayan şiirlerin varlığına dair değerlendirmeler yapıldıktan sonra söz konusu Dîvân nüshası tanıtılacak ve neşredilmemiş 20 şiirin transkripsiyonlu metni yayımlanacaktır. Dîvân nüshalarında bulunmayan ancak yukarıda sözü edilen çalışmalarla gün yüzüne çıkarılmış şiirlerin ise matla beyitlerine yer vermekle yetinilecektir.
ABSTRACT
The most brilliant period of classical Turkish poetry was the 16th century; the science, art and literature center of the 16th century was Istanbul; and the greatest poet of the period in Istanbul was Bâkî. Bâkî was known as “the sultan of poets” in his time. His poems , and especially his ghazals, were recorded in hundreds of poetry collections (mecmû’a) besides the manuscripts of his Dîvân. Bâkî’s unpublished poems may be found in mostly poetry collections and in some Dîvân copies. In a copy of Bâkî’s Dîvân, which is in the personal library of M. Fatih Köksal, there are 20 unknown poems of Bâkî, 6 of which are ghazals, 1 of which are kıt’a, and 13 of which are matla-müfred. Another interesting feature of the Köksal’s copy is that 24 imitations (nazîre) of 17 poets, some of which are not mentioned in the sources, were recorded in the margins.
In this article, after evaluating the existence of Bâkî’s poems that are included in some poetry collections but not in Dîvân copies, the said Dîvân copy will be introduced and the transcripted text of 20 unpublished poems will be published. The first couplets (matla’) of the poems that are not found in the divan copies but have been brought to light by some publications will also be included.
ANAHTAR KELİMELER: Bâkî, gazel, bilinmeyen şiirler, Bâkî Dîvânı, klasik Türk şiiri.
KEYWORDS: Bâkî, ghazal, unkown poems, Bâkî’s Dîvân, classical Turkish literature.