ÖZET
Safevî Devleti’nin çöküşünden sonraki yetmiş sene boyunca, İran’da dört farklı boy devlet kurdu. Ancak bunlardan sadece biri (Kaçarlar) hâkimiyetini bir yüz yıldan fazla sürdürebildi. Bu
araştırmada, İran’da söz konusu dönemde kurulan ilk üç yapının istikrarsızlığı, dördüncü yapıyı kuran Kaçarların devlet inşasındaki başarısı ve tüm bu devletlerin kendi hükümranlıklarını meşrulaştırma çabaları konu edilmiştir. Bu nedenle, birincil ve ikincil kaynaklar kullanılarak, bahsi geçen devletlerin kuruluş aşamaları incelenip aralarındaki benzerlik ve farklılıklar irdelenmiştir. Çalışmada ulaşılan sonuç, kurulan devletlerden ilk üçünün, Safevî mirasını önemsemekle birlikte, onların meşruiyet kaynaklarını temin edemedikleri yönündedir. Buna karşılık diğerlerine nispeten daha uzun ömürlü olabilen Kaçar Devleti’nin, Safevî Devleti’nin meşruiyet kaynaklarından öne çıkan dinî kimlik, nesep, coğrafi bütünlük ve askerî güç ilkelerini göz önünde bulundurduğu, bunları benimsediği görülmektedir.
ABSTRACT
During the 70 years after the collapse of the Safavid state, four different tribes established states on Iran’s borders, but only one of them (Qajar) continued to rule for more than a century. In
this research, the instability of the first three states established in Iran in the given period, the success of the Qajars, who founded the fourth state, in state-building and the efforts of all these states to legitimize their sovereignty are discussed. The article will examine the founding stages of these four states using primary and secondary sources and discuss the similarities and differences in this process. This study suggests that these first three states valued the Safavid heritage, however failed to provide their legitimacy. On the other hand, it is seen that the Qajar state, which reigned longer than the previous three states, considered the principles of religious identity, paternity, geographical integrity, and military power which are the essential sources of legitimacy of the Safavid state.
ANAHTAR KELİMELER: İran, Meşruiyet, Safevî, Afganlar, Zendîler, Avşarlar, Kaçarlar
KEYWORDS: Iran, Legitimacy, Safavid, Afgans, Afshar, Zand, Qajar