ÖZET
Tarihî karşılaştırmalı dil biliminin gelişiminde büyük önem arz eden Divânu Lugâti’t-Türk Karahanlılar dönemi Türkçesinin özelliklerini yansıtan nadir bir kaynaktır. Eserde Eski Türkçenin zengin söz varlığı, Türkçedeki dil bilimsel süreçlerin gelişimi, kelime yapımı özellikleri, anlam daralması, anlam genişlemesi,
anlam karşıtlıkları gibi semantik değişimler, Türk boylarının söz varlığındaki benzerlik ve farklılıklar, kelimelerin etimolojisi, yer adları (toponimler), bazı kelimelerin ansiklopedik açıklamaları üzerinde durulmuştur. Makalenin temel amacı XI.-XII. yüzyıllar Eski Türk Dili söz varlığının Divânu Lugâti’t-Türk’teki yansımalarını araştırmaktır.
ABSTRACT
The “Divânu Lugâti’t-Turk” (Compendium of the Turkic Dialects), which serves as the basis for the formation of comparative-historical linguistics, is a unique source that reflects the features of the ancient Turkic language in the Karakhanids era. This work of art embodies the richness of Old Turkic lexicon; the development of linguistic processes in Turkic language; the features of word formation; semantic changes such as meaning narrowing, meaning expansion, meaning contrasts; similarities and differences in the lexicon of Turkic tribes; etymology of words; place names (toponyms), and encyclopedic explanations of some words. The purpose of this article is to research the reflections of Old Turkic lexicon dating back to 11th-12th centuries on Divânu Lugâti’t-Turk.
ANAHTAR KELİMELER: Tarihî karşılaştırmalı dil bilimi, sözcüksel özellikler, kelime yapımı, Türkçe kelimeler, alıntı kelimeler.
KEYWORDS: Comparative-historical linguistics, lexical features, word formation, Turkic lexes, loanwords.