ÖZET
Günümüzde sanatsal bilimsel edebiyat eleştirisi kategorisinin sanatsal eserlerde ele alınması, Kazak edebȋ eleştirisinde de önemli yere sahiptir. Kazak edebiyatında uzun süreli oluşma, gelişme ve canlanma tarihi olan “Ebedȋ Ülke” kavramı, ulusal sanat kavramlarının bir parçasıdır. Tarihsel, yazınsal ve bilimsel
araştırmalara göre “Ebedȋ Ülke” kavramının etimolojisinin 6. – 8. yüzyıllardaki “Bilge Kağan”, “Tonyukuk”, “Kül Tegin” ve diğer Eski Türk yazıtları metinlerine,
bazı eski kaynaklarda daha da önceki yüzyıllara dayandığı düşünülmektedir. Yazar Tursınhan Zakenoğlu’nun Bengütaş adlı romanında “Ebedȋ Ülke” kavramı üzerinde bir sanat birleşmesini yaratan bireysel yazma sistemleri, semboller, metaforlar, denklemler v.b. yöntemler çokça kullanılmıştır. Romanda yazarın sanatsal bakış açısına göre, “Ebedȋ Ülke” kavramı, “Yaradan’ın belirlediği Mahşer gününe kadar ulusun maddi ve manevi değerleri kendisine ait ve ebedȋ olmalıdır.” anlamına gelen geleneksel yaratıcı fikirler ile aynı anlama gelmektedir. İsmi geçen romandaki millȋ değerler, Türk halkının değerleri ve kahramanlarının betimlenmesi “Ebedȋ Ülke” kavramının tanıtımını oluşturur.
ABSTRACT
Today, the process of considering the category of concepts in foreign cognitive literature in artistic works is also relevant and important in the literary studies
of Kazakhstan. The concept “Eternal nation” is one of the national artistic concepts that have a long history of formation, development and modernization in
the Kazakh literature. It is believed that the etymology of the concept “Eternal nation” in the historical and literary-cognitive researches has started in the texts
of the ancient Turkic monuments such as “Bilge kagan”, “Tonykuk”, “Kul Tigin” and others that belong to the VI-VIII centuries, and according to some ancient sources it is thought to have begun in much more later epochs. The novel “Mangitas” (“Eternal Stone”) by writer Tursynkhan Zakenuly contains a system of individual authoring images, symbols, metaphors, equations, a lot of figurative devices and etc., which create an artistic association on the concept of
“Eternal nation”. According to the artistic decision of the author in the novel, the concept of “Eternal nation” is explained with the help of the conditional and
figurative thoughts that the material and spiritual heritage of the nation belong to the nation till the end of the universe set by the Creator and they should be
eternal. The implementation of the national, Turkic values and figurative system of characters in this novel is a representation of the concept of “Eternal nation”.
ANAHTAR KELİMELER: “Ebedȋ Ülke”, Kazak romanı, Türklük kavramı, “Ebedȋ Ülke” kavramı, sanatsal sunum.
KEYWORDS: “Eternal nation”, Kazakh novel, Turkic concept, concept of “Eternal nation”, artistic representation.