ÖZET
Bu çalışmada, reel petrol fiyatlarının Kazakistan reel döviz kuru üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bu amaçla, reel döviz kuruna ilişkin farklı endeksler ve sınır testi yaklaşımı kullanılmıştır. Uygulanan ARDL yaklaşımının uzun döneme ilişkin sonuçları, reel petrol fiyatlarındaki artışın Kazakistan’ın ticaret yaptığı tüm ülkeleri kapsayan reel efektif döviz kuru ile BDT dışındaki ülkeleri kapsayan reel efektif döviz kurunun değerlenmesine, fakat BDT ülkelerini kapsayan reel efektif döviz kurunun ise değer kaybetmesine neden olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra, ARDL hata düzeltme modeli, uzun dönem ilişkide ortaya çıkan bir sapmadan sonra tekrar dengeye dönüş sürecinin, diğer iki kur göstergesine nispeten, BDT ülkelerini kapsayan reel efektif döviz kuru dikkate alındığında daha kısa sürdüğünü göstermektedir. Çalışma sonuçlarına göre, reel döviz kuru istikrarı için, gelişen petrol ve doğalgaz sektörleri ile birlikte Kazakistan’ın diğer sektörlerde de gelişmeyi sürdürmesi ve özellikle petrol ve doğalgaz bakımından zengin komşu ülkelerle ticaret hacmini artırması önem taşımaktadır.
ABSTRACT
Using different real exchange rate indexes and bound test approach, this paper investigates the effect of real oil prices on Kazakhstan’s real exchange rate. Results of long run ARDL approach show that increases in real oil prices causes appreciation of real effective exchange rate index which includes all trading partners of Kazakhstan or the countries outside of CIS, but causes depreciation in real effective exchange rate index which includes only CIS countries. Alongside this, ARDL error correction model shows that deviation from long run relationship is corrected in a shorter span of time when real effective exchange rate index which includes CIS countries is taken into account. The results indicates that in order to ensuring real exchange rate stability, it is important to maintain the development of other sectors together with rapid growing oil and gas sectors and to increase trade with oil rich neighbouring countries.
ANAHTAR KELİMELER: Petrol fiyatları, Reel döviz kuru, sınır testi, ARDL yaklaşımı, Kazakistan.
KEYWORDS: Oil prices, Real exchange rate, bound test, ARDL approach, Kazakhstan .