ÖZET
Çin Halk Cumhuriyeti tarafından Doğu Türkistan üzerinde kurulan baskıcı yönetimin en önemli unsurları arasında dijital gözetim teknolojileri bulunmaktadır. Çalışmanın amacı Çin’in sahip olduğu teknoloji yoluyla Uygurlar üzerinde kurduğu dijital gözetimin ortaya konulmasıdır. Gözetimin ardında yatan felsefi ve ideolojik faktörlerin neler olduğu yine çalışmanın soruları arasındadır. Bu çerçevede Çin’in tarihi olarak ötekine bakışı ile Çinli olmayan milletleri yönetme politikaları ve Çin tarzı özerk yönetim anlayışı ele alınmıştır. Daha sonra sosyal düzen, devlete itaat ve hiyerarşi gibi prensiplere dayanan Konfüçyüsçü anlayışla kurulmuş dijital gözetim sistemi incelenmiştir. Bu amaçla Çin’in gözetleme odaklı teknolojik alt yapısı üzerine yapılmış akademik çalışmalar ve sivil toplum kuruluşlarının raporları taranmıştır. Çin hükümeti tarafından dünya kamuoyuna yapılan açıklamalar ile medyaya yansımış haber ve yorumlar incelenmiştir. Çalışmanın bulgularına göre dijital gözetim Çin’in Uygur politikasındaki en önemli araçlardan biridir. Doğu Türkistan, dijital gözetim yoluyla bir açık hava hapishanesine çevrilmiş, Uygurlara kendi kimliklerini yaşayabilecekleri serbest bir alan bırakılmamıştır.
ABSTRACT
Digital surveillance technologies are among the most important oppressive government elements established by the People’s Republic of China in East Turkistan. The aim of the study is to reveal the digital surveillance that China has established on the Uyghur Turks through its technologies. The philosophical and ideological roots behind surveillance are also among the questions of the study. In this context, the historical perspective of China to others and the policies of ruling non-Chinese nations, and Chinese style of autonomous management are discussed. Later, the digital surveillance system established with a Confucian approach based on principles such as social order, obedience to the state and hierarchy was examined. For this purpose, academic studies and reports of non-governmental organizations on China’s surveillance-oriented technological infrastructure were scanned. The statements made by the Chinese overnment to the world public opinion and the news and comments reflected in the media were examined. According to the findings of the study, digital surveillance is one of the most important tools of China’s Uyghur policy. East Turkistan has been turned into an open-air prison through digital surveillance, leaving no free space for Uyghur Turks to practice their own identities.
ANAHTAR KELİMELER: Çin Halk Cumhuriyeti, Uygurlar, Sosyal Kredi Sistemi, dijital gözetim, panoptikon, akışkan gözetim.
KEYWORDS: People’s Republic of China, Uyghur Turks, Social Credit System, digital surveillance. panopticon, liquid surveillance.